Onarım Hakkı nedir? Büyük teknoloji firmaları neden tamir hakkımızı kısıtlıyor? Cihazlarımızı geri almak için bu mücadeleye neden katılmalıyız?Teknoloji Sizin Ama Kontrol Sizde mi?
Yeni, göz alıcı bir akıllı telefon aldınız. Belki de bir dizüstü bilgisayar ya da tablet… Henüz iki yıl dolmadan şarj bağlantı noktası gevşiyor, pil ömrü düşüyor. Ufak bir tamir için servise başvurduğunuzda neredeyse yeni cihaz fiyatına bir teklif alıyorsunuz. Üstelik, başka bir mağaza da onarıma yanaşmıyor çünkü “yetkili servis” dışında bir müdahale, cihazınızı tamamen işlevsiz bırakabilir. Bu senaryo, bugün milyonlarca kullanıcının yaşadığı gerçek.
Onarımı Engellemek Bir Hata Değil, Bir Strateji
Modern teknoloji cihazları giderek daha az tamir edilebilir hale geliyor. Neden? Çünkü tasarım bilinçli bir şekilde onarımı engellemek üzere yapılıyor. Yapıştırılmış bataryalar, özel vidalar, yazılım kilitleri… Hepsi cihazı “yetkisiz” kişilerin onarmasını imkânsız hale getiriyor.
Resmî Savunma Ne Diyor?
“Fikri mülkiyetimizi koruyoruz”
“Güvenlik ve emniyet için böyle olması gerekiyor”
“Yalnızca sertifikalı uzmanlar müdahale etmeli”
Bu argümanlar, yüzeyde mantıklı gibi görünse de gerçek amacın tüketiciyi her zaman “yenisini almaya” zorlamak olduğu artık çok açık.
♻️ Tek Kullanımlık Teknoloji, Gezegenimize Zarar Veriyor
Bu politikaların bir başka sonucu da artan elektronik atık (e-atık).
Cihazlar kısa ömürlü oluyor
Geri dönüştürülmesi zor olan materyaller israf ediliyor
Zararlı maddeler çöplüklerde birikiyor
Kısacası, tamir etmek yerine atmak, hem cüzdanımıza hem dünyaya zarar veriyor.
🧠 Sahiplik Gerçekten Ne Anlama Geliyor?
yüzyılda bir cihaz satın aldığınızda, onun gerçekten sahibi misiniz?
Pili çıkaramıyorsanız,
Şarj portunu değiştiremiyorsanız,
İçini açtığınızda garantiniz geçersiz oluyorsa,
…o zaman belki de cihazı satın almıyor, sadece “kiralıyorsunuz.”
Bu durum, sahiplik kavramının özüne aykırı. Kullanıcı olarak kendi cihazlarımız üzerindeki kontrolümüzü geri almalıyız.
✊ Onarım Hakkı (Right to Repair): Tüketicinin Direnişi
Right to Repair, yani Onarım Hakkı, giderek büyüyen bir küresel hareket.
Kimler destekliyor?
Tüketici hakları savunucuları
Çevreciler
Bağımsız tamir atölyeleri
Ve giderek artan sayıda kullanıcı
Talepleri Neler?
Cihaz parçalarına, kılavuzlara ve yazılıma açık erişim
Yazılım engellerinin kaldırılması
Uygun fiyatlı orijinal parça temini
Bu sadece ekonomik bir mesele değil. Bu, özgürlük, sürdürülebilirlik ve teknolojiyle sağlıklı bir ilişki kurma meselesi.
🔚 Sonuç: Tamir Et, Atma – Kontrolü Geri Al
Her cihazın ömrünü uzatmak bir direniş eylemidir.
Onarım hakkı, sadece birkaç yüz lira tasarruf etmenin ötesinde;
Bu, kendinize ve gezegene karşı bir sorumluluk.
Eğer sahip olduğunuz bir şeyi kullanamıyor, değiştiremiyor veya onaramıyorsanız, ona gerçekten sahip misiniz?
💬 Siz Ne Düşünüyorsunuz?
Tamir hakkı sizin için ne ifade ediyor?
Yorumlarda fikrinizi paylaşın. Bu hareketi büyütmek sizinle mümkün.
